W ostatnim wpisie mówiłam o tym, że nasz rynek wciąż jest zalewany nietrwałymi produktami. W skrócie można powiedzieć, że są źle zaprojektowane ale dlaczego? Produkty nie są trwałe, gdy:
- nie uwzględnia się możliwości naprawy lub wymiany niektórych elementów;
- używa się nietrwałych lub niewłaściwie dobranych materiałów;
- wpisują się w jakąś konkretną stylistykę lub modę, która zaraz przeminie.
Czy konsumpcja jest fundamentem systemu?
Jednak sam projekt nie jest największym problemem. W obecnym systemie dysponowania dóbr, w którym producenci czerpią korzyści finansowe przede wszystkim ze sprzedaży, trwałe produkty rzadko kiedy przynoszą zysk.
Co ciekawe, kiedy zaczynałam myśleć nad Saileath, pojawiło się wiele głosów no, ale Karola ty nie zarobisz na tych swoich trwałych produktach!
Planowane postarzanie produktu
Od kilkudziesięciu lat, mówi się o zjawisku planowego postarzania produktów1. Wielu postrzega to jako kolejną teorię spiskową2. Powiem Wam, że kiedy po raz pierwszy o tym usłyszałam byłam przekonana, że faktycznie to nie może być prawda!
Niestety jak się okazuję, według raportu niemieckiej Federalnej Agencji Środowiska (UBA) współpracującej z Öko-Institut i Uniwersytetem w Bonn, planowane postarzanie produktu jest świadomie wprowadzane przez producentów, na masową skalę[3].
Udowodnili oni, że w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat, konsumenci byli zmuszeni do szybszego zmienienia urządzeń, przede wszystkim z powodów technicznych[4].
To mnie mocno uderzyło. No bo z jednej strony jakoś się przyzwyczaiłam do tego, że ten telefon to ma się trzy lata, a laptop psuje się miesiąc po zakończeniu gwarancji. A mimo wszystko to było dla mnie nielogiczne, że skoro mamy niesamowity rozwój technologii to te urządzenia powinny starczać nam na dużo dłużej, prawda?
Wymiana lub naprawa
Jednak kiedy coś się psuje mamy najczęściej dwie opcje – wymiana na nowe lub naprawa. W tym drugim przypadku również zaczynają się schody. Wynika to z faktu nie uwzględniania przez firmy możliwości naprawy, nie produkują one części zamiennych lub dana część jest inaczej skonstruowana dla różnych modeli. Znalezienie tej odpowiedniej jest niekiedy bardzo trudne[5].
Skomplikowana wymiana podzespołu
Dla przykładu opowiem Wam historię o moim blenderze. Przez długi czas działał bez zarzutu aż do czasu gdy podczas świątecznej gorączki zaczęłam blendować suszone owoce. Mimo zaklejonego ostrza ja nie ustępowałam aż okazało się, że było to zbyt ciężkim zadaniem i silnik po prostu padł. Mea culpa.
Początkowo chciałam naprawić silnik jednak bardzo szybko okazało się, że nikt się tego nie chce podjąć. Postanowiłam, więc kupić sam blender bez ostrzy itd. bo nie chciałam ich wyrzucać.
Co się okazało? Po pierwsze ten element kosztował parę złotych mniej niż cały komplet. Po drugie od czasu mojego zakupu, na rynku zdążył się pojawić kolejny model. Mój to był tam przykładowo CG-1 a ten w sklepie CG-1.1. Wyglądał dokładnie tak samo jak mój, miał też te same parametry a jednak numer był inny. Postanowiłam, że mimo to zaryzykuję.
Niekoniecznie nowy model
Finał był taki, że w tym drugim modelu zmieniono nieco końcówkę, przez co nie pasowała do wszystkich elementów mojego zestawu. Teraz pewnie powiecie, no dobrze i co z tego? Na pewno każdy z nas ma taką historię. Jednak mi dała ona mocno do myślenia.
Zastanawiało mnie, czy faktycznie potrzeba była wprowadzenia nowego modelu, który nie różnił się żadnymi parametrami?
Moralne starzenie
Kiedyś na jednej z korekt w mojej pracowni dyplomowej padło hasło „moralne starzenie”. Pojęcie to, odnosi się do sprzętów, które choć są w pełni sprawne, to ich wygląd lub specyfikacja przestała być modna i/lub aktualna.
Obecnie technologia tak szybko się zmienia, że wiele przedmiotów np. telefony komórkowe, przestaje spełniać nasze wymagania mniej więcej po dwóch latach użytkowania6. Producenci wprowadzają na rynek kolejne modele, o coraz to lepszych rozwiązaniach estetycznych i funkcjonalnych. Może w przypadku mojego blendera również uznano, że warto go nieco odświeżyć…
Usługi i pomoc Saileath
Co jak co, zepsułam blender z własnej winy. Jednak czy moja wina jest aż tak ogromna bym musiała pozostawać sama sobie na pastwę losu? Myślę, że nie.
Dlatego na koniec chciałabym się trochę odnieść do tego jak projektowane są wyroby Saileath. Po pierwsze uwzględniam trzy problemy, które wymieniłam na początku:
- uwzględniam możliwość naprawy lub wymiany poszczególnych elementów;
- używam trwałych materiałów, które można poddawać procesowi renowacji;
- ich forma jest klasyczna i uniwersalna, przez co pasują do różnych stylizacji, niezależnie od obecnie panującej mody.
Ponadto, zamawiając wyroby Saileath daję Wam możliwość drobnej naprawy we własnym zakresie - do każdej przesyłki dołączam zestaw naprawczy.
Jeśli takowa naprawa przerośnie Wasze umiejętności, zawsze możecie się do mnie odezwać. Postaram się Wam pomóc w dokonaniu jej samodzielnie lub możecie skorzystać z oferowanych przeze mnie usług.
__________
fot. okładki - @aleksanderimages
Źródła:
1 C. Wong, Planned Obsolescence: The Light Bulb Conspiracy, http://economicstudents.com/2012/09/planned-obsolescence-the-light-bulb-conspiracy/, [dostęp: 14.03.2019].
2 A. Ryś, Planowane postarzanie produktów – analiza zjawiska w kontekście prawodawstwa europejskiego, „Handel Wewnętrzny”, Wydawnictwo Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur 2015, Numer 6(359), s. 142.
3 S. Prakash, G. Dehoust, M. Gsell, T. Schleicher, R. Stamminger, Einfluss der Nutzungsdauer von Produkten auf ihre Umweltwirkung: Schaffung einer Informationsgrundlage und Entwicklung von Strategien gegen „Obsoleszenz“, Dessau-Roßlau: Umweltbundesamt 2015.
4 Öko-Institut e.V., Reality check: obsolescence, https://www.oeko.de/en/press/press-releases/archive-press-releases/2015/reality-check-obsolescence/, [dostęp: 14.03.2019].
5 M. Bachorz, Polska droga do gospodarki o obiegu zamkniętym Opis sytuacji i rekomendacje, Instytut Gospodarki i Obiegu Zamkniętym, 2017, s. 29.
6 S. Prakash, G. Dehoust, M. Gsell, T. Schleicher, R. Stamminger, op. cit., s. 173